Union Theological Seminary

Dasmarinas, Cavite

Marco P. Aranilla

History of Christianity in the Philippines

Insight

Batay sa aking pag-unawa tungkol sa paksa na ang Kasaysayan ng Kristiyanismo sa Pilipinas. Ang naunawaan ko, kung ang adhikain ng mga espanyol upang mangalakal, hindi upang sakupin ang mga katutubo naninirahan sa kanilang lupain na payapa at namumuhay ng simple subalit ang ipinakita nila ay hindi tama at pagsasamantala upang ito ay kanilang sakupin na hindi naman lumalaban sa kanila. Nabanggit sa pag-aaral na may kinalaman ito sa kanilang kasaysayan sa ginawa ng mga Muslim na sumakop din sa kanila, ang galit ng mga Espanyol sa Muslim ito ay nailipat sa mga katutubo. Sinimulan ng mga Prayle ang kanilang, pag-aakusa, panggigiit at pagmamalupit sa mga katutubo dahil na rin ito sa kanilang hangarin na makuha ang kanilang gusto particular sa lupa at ang pagtuturo ng kanilang paniniwala. Ang mga Prayle misyonero naging marahas upang kanilang makuha ang mga malalaking lupain sa mga kanayunan. Ang Manila ang naging sentrong kalakalan upang magbukas ng komeryalismo sa buong bansa lalo na para sa mga Kapitalista.

Ang lahat ng ito ay karangalan na maibibigay sa kanilang hari na si King Philip sa karangalang ito ang lupain ng mga katutubo ay nakilala sa tawag na ‘Pilipinas.’ Naghari ang dalawang institusyon ang Estado at Simbahan sa matagal na panahon mula 1565 hanggang 1700.

Taon 1815-1841,dumating sa punto na mayroon mga katutubong Pilipino ang gustong magpari, subalit ito ay ayaw ng mga’ religious order’ dahil na rin ang mga katutubong Pilipino hindi marunong ng wikang Latin, mababang uri ang kanilang pamumuhay at hindi nagsusuot ng maayos na damit. Si Hermano Pule (Apolinario dela Cruz) hindi binigyan ng prebilihiyo na pormal na makapag-aral bilang pari. Nagdulot ito upang umusbong ang kilusang rebulusyon tungo sa pagbabago. Ito ay naging tinik sa lalamunan ng mga Prayle. Ang naging kamatayan nina GOMBURZA dahil sa kanilang pagiging makabayan, nagdulot din ito upang lalong mapalakas ang rebulusyon ang laban sa mga Espanyol. Dahil na rin sa pagiging relihiyoso ng mga Pilipino na itinuro ng mga Prayle, ito ang nagpahamak upang matukoy ang lungga ng mga Katipunero sa pamumuno ni Andres Bonifacio. Matindi ang hangarin ng mga Katipunero upang makamtan ang tunay na ‘Kalayaan’ isa na rito ang paring si Padre Gregorio Aglipay, samantala ang mga ‘Propaganda Movement’ ng mga Illustrado ang hangarin ay para sa reporma.

Taon1898-1946, dumating ang mga Amerikano sa Pilipinas dahil sa pagkaka-intindihan nina Commodore George Dewey at Emilio Aguinaldo. Ang Pilipinas ay dumanas ng malupit na giyera sa pagitan ng Amerika at Spain. Nagtagumpay ang mga Amerikano hindi ang mga Rebolusyunaryong Pilipino hindi nakamit ang pinaglalaban na ‘Kalayaan’ ito ay nakuha ng mga Amerikano. Dala-dala ng mga Amerikano ang ‘extension market of capitalism’ at pananampalatayang ‘Protestante’ sa Pilipinas taglay nito ang panibagong paraan ng pananakop sa pamamagitan ng pagtatayo eskuwelahan na may kaugnayan sa simbahan, at pagmimisyon sa iba’t-ibang lugar upang magtayo ng bagong simbahan. Gayundin ang paghihiwalay ng Estado at Simbahan. Ang tungkulin ng simbahan ay magturo, mangaral tungkol sa langit, maglingkod at tumulong sa komunidad ayaw makialam sa mga isyu at sa pagbabago ng lipunan. Sa likod nito nais nila ang mga rebulusyunaryong Pilipino mabago ang mga pananaw. Magkagayunman ang mga Rebolusyunaryong mga pari ay nagpatuloy sa pakikipaglaban sa makabagong naghaharing Kolonyalismo sa Pilipinas. Mayroong sumulpot na bagong kilusan sa pangunguna ni Crisanto Evangelista ang Communist Party of the Philippines or CPP para sa kapakanan ng mga pisante, sumanib din ang mga magsasaka at mga propesyonal.

Taon 1941-1945, dumating ang mga Hapon sa Pilipinas upang palawakin din ang kanilang teritoryo ng pamilihanat naging dahilan ito upang ang mga simbahan ay puwersahang pagbuklurin katulad ng Evangelical Church in the Philippines, na limang denaminasyon (Presbyterian, Episcopal, Disciple of Christ, Brethren, Congregational). Ang United Church of Christ in the Philippines na mayroong limang denominasyon ay nabuo nuong 1948.

Sa nakaraang kasaysayan ng pakikipagtungalian ng mga Rebolusyunaryong Pilipino, ang bansang Pilipinas ay 90% dominanteng Romano Katoliko at konserbatibo kaya’t hindi nakiki-aalam sa isyu ng lipunan dahil sa usapin ng hiwalay na Estado at Simbahan. Dulot na rin ito na ang mga nagtuturo at naghahari sa simbahan ay mga elitista.

Ang kasaysayan ng Kristiyanismo sa Pilipinas nailarawan ang pagsasabuhay ng mga Rebulusyunaryo ang kanyang paninindigan, prinsipyong ipinaglalaban para sa bansa at mga pinagdadaanang hirap, pag-aakusa para sa pagbabago ng lipunan